«Η Ανασυγκρότηση της Ερμιονίδας, 7ος – 20ος μ.Χ. αιώνας. Κρανιδιωτών Πολιτεία», Βασιλείου Α. Γκάτσου, Εκδόσεις Αρχιπέλαγος, Αθήνα, 2001.
Το βιβλίο του Βασιλείου Γκάτσου παρουσιάζει τη σταδιακή ανασυγκρότηση της Ερμιονίδας κυρίως στην περίοδο από τον 7ο μ.Χ. αιώνα μέχρι περίπου το 1960, μια περίοδο που έρχεται δημιουργικά στο προσκήνιο η Πολιτεία των Κρανιδιωτών. Γίνονται όμως αναφορές και σε περιόδους πριν τον 7ο μ.Χ. αι. που φτάνουν μέχρι και την προϊστορία, αλλά και στα σημερινά χρόνια, μετά το 1960, όταν τούτο κρίνεται ως αναγκαίο για πληρέστερη κατανόηση.
Το βιβλίο επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην καθημερινότητα των κατοίκων της, τα παραγωγικά τους μέσα, το πλέγμα σχέσεων που διέπει την κοινωνική και πολιτική ζωή, τους όρους παραγωγής και διάθεσης προϊόντων, την υλικοτεχνική υποδομή, την παιδεία, το άπλωμά τους σε αγροτικές και θαλασσινές δραστηριότητες, την ανασφάλεια που βιώνουν επί αιώνες, τις διασυνδέσεις τους με κέντρα εξουσίας και ιεραρχικές δομές, την αυτοοργάνωσή τους. Συγχρόνως γίνεται προσπάθεια να μετρηθούν και ποσοτικοποιηθούν μεγέθη όπως η παραγωγή, η εργασία κ.α., ώστε να γίνει πιο απτή η προσπάθεια των προγόνων μας να σταθούν στα πόδια τους σε απίστευτα δύσκολες συνθήκες ζωής.
Η Ανασυγκρότηση της Ερμιονίδας…
Η παρουσίαση είναι αποσπασματική για να καταδειχθεί ότι είναι πολύ νωρίς για μια ολοκληρωμένη σύνθεση που θα δώσει την ιστορία του τόπου μας από τον 7ο μ.Χ. αιώνα έως τις μέρες μας. Η αρχαιολογική έρευνα για την περίοδο αυτή βρίσκεται απελπιστικά πίσω, ενώ η συγκέντρωση ιστορικού, λαογραφικού και γλωσσολογικού υλικού, εγγράφων, σχεδίων, φωτογραφικού υλικού, τοπογραφικών στοιχείων, αντικειμένων του υλικού βίου, περιγραφών και μετρήσεων κάθε δραστηριότητας, μόλις έχει κάνει τα πρώτα δειλά βήματα. Πόσο μάλλον η συστηματική μελέτη και παρουσίαση που θα δώσει στον κόσμο της Ερμιονίδας μνήμη, μνήμη Ελληνισμού.
Η μέχρι τώρα συστηματική αρχαιολογική έρευνα δεν είναι προϊόν παρακίνησης και ζήλου των κατοίκων της Ερμιονίδος. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία κάνει μόνον σωστικές ανασκαφές, οι δε ξένες Αρχαιολογικές Σχολές ανέσκαψαν επιλεκτικά και βάσει οικονομικού πλάνου μικρό τμήμα του σπηλαίου Φράχθι και της πόλης των Αλιέων, απέκτησαν την πρωτοπορεία και το μονοπώλιο των γνώσεων, δημιούργησαν κέντρα μελετών διεθνούς φήμης, έβγαλαν καθηγητές αυθεντίες στα αρχαιολογικά και όχι μόνον θέματα της Ερμιονίδας και γέμισαν τις αποθήκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με χιλιάδες ανεκτίμητα ευρήματα. Και έτσι που έγιναν τα πράγματα έως σήμερα, θετικά είναι για την Ερμιονίδα, παρ’ όλο που η γνώση περιήλθε σε χέρια ξένων, ως πνευματική ιδιοκτησία. Αυτό είναι και ένα καλό μάθημα για να αντιληφθούμε επιτέλους ότι η γνώση είναι πια αγαθό υψίστης σημασίας. Μένει για τους κατοίκους της Ερμιονίδας το χρέος να οργανώσουν αρχαιολογικό και λαογραφικό μουσείο, να παρακινήσουν για συνέχιση του ανασκαπτικού έργου αναλαμβάνοντας ακόμη και τη χρηματοδότησή του, να δημιουργήσουν κέντρο ιστορικών, κοινωνικών, οικονομικών και λαογραφικών μελετών, να διασώσουν και συντηρήσουν όλα όσα με μόχθο δημιούργησαν οι προηγούμενες γενιές και να εντάξουν την όλη δομή στο σύστημα παιδείας όλων των βαθμίδων.
Το ζητούμενο για το παρόν και το μέλλον των ανθρώπων της Ερμιονίδας είναι να δουν με καινούριο μάτι το παρελθόν και την παράδοση του τόπου τους και να απλώσουν τις ρίζες τους για ένα νέο ξεκίνημα.
«Η Ανασυγκρότηση της Ερμιονίδας, 7ος – 20ος
μ.Χ. αιώνας. Κρανιδιωτών Πολιτεία»
Βασιλείου Α. Γκάτσου
Σχήμα 17Χ24 – Σελίδες 720
ISBM: 960-7911-39-3
Εκδόσεις Αρχιπέλαγος, Αθήνα, 2001.