Έλληνες ναυτικοί στην Εθνική Αντίσταση 1941-1945. Οι μυστικές οργανώσεις, οι αγώνες και οι θυσίες για την ελευθερία της πατρίδας – Έρευνα & κείμενο: Τίτος Αθανασιάδης & Ιωάννης Μαραγκουδάκης
Μία από τις λιγότερο γνωστές στο ευρύ κοινό σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας αφορά στους αγώνες και στις θυσίες σε αίμα στελεχών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, του Λιμενικού Σώματος και του Εμπορικού Ναυτικού στα πλαίσια της Εθνικής Αντίστασης των Ελλήνων, κατά των Γερμανών και Ιταλών κατακτητών της περιόδου 1941-1945.
Κοντόπουλος Ιωάννης. Υποπλοίαρχος Π.Ν στα υποβρύχια, 48 ετών. Συνελήφθη από τους Ιταλούς την 8η Σεπτεμβρίου 1942. Καταδικάστηκε σε θάνατο από ιταλικό στρατοδικείο. Εκτελέστηκε την 4η Ιανουαρίου 1943.
Αναφέρεται ως καταληκτική ημερομηνία της συμμετοχής των Ελλήνων ναυτικών στον αντιστασιακό αγώνα κατά του Άξονα ο Μάιος του 1945 και όχι Οκτώβριος του 1944 που οι Γερμανοί ναζί απεχώρησαν από την Ελλάδα, διότι μέχρι την ήττα της Γερμανίας από τους συμμάχους, Έλληνες αντιστασιακοί αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού κυρίως, αλλά και του Λιμενικού Σώματος και του Εμπορικού Ναυτικού μετείχαν σε συμμαχικές ναυτικές αντιστασιακές επιχειρήσεις ή βρίσκονταν αιχμάλωτοι ή όμηροι σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στην Αυστρία και το Γ’ Ράιχ.
Η εντός της ελληνικής επικράτειας αντίσταση των στελεχών του Ελληνικού Π.Ν, αναπτύχθηκε παράλληλα με τη δράση των 210 αξιωματικών, 434 υπαξιωματικών και 2.944 ναυτών που επιβαίνοντες 16 πολεμικών σκαφών του ελληνικού στόλου, ανεχώρησαν κατά το τρίτο δεκαήμερο του Απριλίου 1941 για την Αίγυπτο, από όπου συνέχισαν τον αγώνα κατά του Γ’ Ράιχ και της φασιστικής Ιταλίας, στη Μεσόγειο, τον Ατλαντικό και τον Ινδικό ωκεανό.
Η μετάβαση του ελληνικού στόλου στη Μέση Ανατολή, μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα και τη συνθηκολόγηση ελαχίστων επίορκων αξιωματικών, παρά την απόφαση της ελληνικήςκυβέρνησης να μην συνθηκολογήσουν αλλά να συνεχίσουν τον πόλεμο, απετέλεσε μέγα ιστορικό γεγονός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Καμία άλλη χώρα – σύμμαχος της Αγγλίας – δεν έμεινε τόσο καιρόσταθερή στην υπόθεση της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας όσο ηΕλλάδα, κατά την κρίσιμη εκείνη περίοδο.
Η έρευνά μας αναφέρεται στους αξιωματικούς και βαθμοφόρους του Π.Ν και Λ.Σ αλλά και στους απλούς ανθρώπους της θάλασσας που ίδρυσαν ή συμμετείχαν στις αντιστασιακές οργανώσεις στην κατεχόμενη Ελλάδα και που οι περισσότεροι πλήρωσαν με τη ζωή τους τον αγώνα αυτόν για την ελευθερία μας.
Πολλοί από τους ήρωες αυτούς, συνελήφθησαν από τον κατακτητή, διότι είχαν ανατινάξει με εκρηκτικές ύλες πολεμικά και εμπορικά σκάφη του, ή διότι κατασκόπευαν κινήσεις των πλοίων του, για να εξακριβώσουν το είδος του φορτίου τους και την ποσότητά του, ή διότι παρακολουθούσαν νηοπομπές του, υπέκλεπταν μυστικά του σήματα και πολεμικά του σχέδια, διοχέτευαν σ’ αυτόν παραπλανητικές πληροφορίες, ή επεδίωκαν να διαφύγουν δια θαλάσσης στην Τουρκία και από εκεί στη Μέση Ανατολή προκειμένου να προσθέσουν εαυτούς στα πληρώματα των εκεί ελληνικών πολεμικών ναυτικών και στρατιωτικών δυνάμεων που μάχονταν εναντίον του ναζισμού και του φασισμού.
Στελέχη του Π.Ν, του Λ.Σ και του Ε.Ν στη διάρκεια της κατοχής φυλακίστηκαν στις φυλακές «Αβέρωφ» των Αθηνών και της Αίγινας, αλλά και της λεωφόρου Βουλιαγμένης (τα λεγόμενα «παραπήγματα») και άλλων πόλεων της χώρας, υπεβλήθησαν σε φρικτά βασανιστήρια από τον εχθρό στην προσπάθεια του να αποσπάσει χρήσιμες γι’ αυτόν πληροφορίες σχετικά με τις αντιστασιακές οργανώσεις.
Μαλιόπουλος Βασίλειος. Αρχικελευστής του Π.Ν, ηλεκτριστής. Υπηρετούσε στα υποβρύχια. Εκτελέστηκε την 4η Ιανουαρίου 1943.
Οι φυλακισθέντες και βασανισθέντες αυτοί ήρωες του αγώνα κατά του Άξονα αποφυλακίστηκαν είτε τον Σεπτέμβριο του 1943 μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας εφ’ όσον εκρατούντο από τους Ιταλούς, είτε τον Οκτώβριο του 1944 μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα.
Πολλοί όμως από τους συλληφθέντες κατά την κατοχή οδηγήθηκαν σε εκτελεστικό απόσπασμα και θανατώθηκαν κατά ωμή παράβαση του Δικαίου του Πολέμου, ακόμη και χωρίς δίκη ενώπιον στρατοδικείου του εχθρού, είτε για την αντιστασιακή δράση τους, είτε διότι μετά τη σύλληψη τους χαρακτηρίστηκαν «όμηροι», ενώ και σε περίπτωση διεξαγωγής δικών από στρατοδικεία του εχθρού, επρόκειτο για δίκες με προαποφασισμένο αποτέλεσμα.
Οι εκτελέσεις συλληφθέντων και χαρακτηρισθέντων ως «ομήρων», άρχισαν την 5 Ιουνίου 1942. Την προηγούμενη ημέρα είχε εκδοθεί ανακοίνωση του Γερμανού Στρατιωτικού Διοικητή Νοτίου Ελλάδος, που ανέφερε ότι:
«Εις περίπτωσιν σαμποτάζ εναντίον του Γερμανικού Στρατού, οι όμηροι αυτού θα τυφεκίζονται. Ως τοιούτοι θα λογίζονται όλοι όσοι συνελήφθησαν ή θα συλληφθούν λόγω υπονοιών δια πράξεων στρεφομένων κατά του Γερμανικού Στρατού. Ανάλογα μέτρα θα ληφθούν και κατά των οικογενειών εκείνων που αναχωρούν δια το εξωτερικόν δια να αγωνισθούν κατά της Γερμανίας και της Ιταλίας».
Για τη σύλληψη δηλαδή κάποιου και τον χαρακτηρισμό του ως ομήρου δεν απαιτούντο αποδείξεις, ούτε καν ενδείξεις. Αρκεί να υπήρχαν υπόνοιες. Αλλά στη φαντασία κάθε στελέχους του εχθρού θα μπορούσαν να δημιουργηθούν υπόνοιες αυθαιρέτως, για παντελώς αθώα άτομα.
Δεν πρέπει να αφεθεί απαρατήρητη η παράγραφος της διαταγής του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή που αναφερόταν στην ευθύνη των μελών των οικογενειών όσων διέφυγαν για το εξωτερικό προκειμένου να αγωνισθούν εναντίον των δυνάμεων του Άξονα. Το ότι η περίοδος ήταν πολεμική δεν δικαιολογούσε τέτοιου είδους απόφαση από ένα κράτος που υποτίθεται ότι είχε συμβάλει στο παρελθόν στη δημιουργία του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Οι πρώτοι εκτελεσθέντες «όμηροι» ήταν δύο αξιωματικοί του Λιμενικού Σώματος και ένας της Πολεμικής Αεροπορίας προερχόμενος από το Πολεμικό Ναυτικό. Απόφοιτος δηλαδή της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, ο οποίος το 1931 μετετάγη στη δημιουργηθείσα τότε Πολεμική Αεροπορία. Μαζί τους εκτελέστηκαν άλλα πέντε άτομα, εκ των οποίων δύο ναύτες του Εμπορικού Ναυτικού, δύο φοιτητές και ένας ναυτεργάτης. Και οι οκτώ χαρακτηρίστηκαν «όμηροι» την 27 Μαΐου 1942. Οκτώ ημέρες δηλαδή πριν δημοσιευθεί η διαταγή του Γερμανού διοικητή.
Οι πρώτοι αυτοί εκτελεσθέντες Έλληνες αντιστασιακοί απεκλήθησαν από τον Στρατή Μυριβήλη «Άγιοι της Φυλής». Είναι όμως προφανές, ότι όλοι όσοι θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα εισήλθαν στο Πάνθεον των εθνομαρτύρων.
Σε 24 ανήλθε ο αριθμός των αξιωματικών και υπαξιωματικών του Π.Ν (7 αξιωματικοί και 18 υπαξιωματικοί) και σε 7 ο αριθμός των αξιωματικών και υπαξιωματικών του Λ.Σ (5 αξιωματικοί και 2 υπαξιωματικοί) που οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα των Γερμανών στην Καισαριανή και το Χαϊδάρι, αλλά και στην αυλή των φυλακών ΑΒΕΡΩΦ των Αθηνών. Ενώ οι εκτελεσθέντες από γερμανικά αποσπάσματα εμποροπλοίαρχοι και ναύτες του Ε.Ν, είτε για αντιστασιακή τους ενέργεια είτε διότι είχαν χαρακτηρισθεί όμηροι, είναι μεγάλου αριθμού, επίσης.
Ακολουθούν οι βασανισθέντες από τα κατοχικά στρατεύματα, οι φυλακισθέντες και οι συρθέντες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ιταλία, την Αυστρία και κυρίως στη Γερμανία, όπου κάθε λεπτό της ώρας και σε κάθε επιδρομή τους παραμόνευε ο θάνατος. Οι περισσότεροι εξ αυτών είχαν συνταχθεί κατά του εχθρού μέσα από τις τάξεις αντιστασιακών οργανώσεων των οποίων επίσης γίνεται μνεία. Υπήρξαν όμως και άτομα που προκάλεσαν ζημία στον εχθρό ενεργούντα αυτοβούλως και εμπνεόμενα αποκλειστικά και μόνο από το ανέσπερο ελληνικό φως της ελευθερίας.
Υπερβαίνουν τους 140 οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Π.Ν (101 αξιωματικοί και 39 υπαξιωματικοί) που κατεγράφησαν από την έρευνά μας, ονομαστικά, ως αντισταθέντες στον εχθρό στα ελληνικά λιμάνια, τους όρμους και τις παραλίες της ελληνικής γης. Ενώ οι αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί του Λ.Σ υπερβαίνουν τους 90…
Για την ανάγνωση ολόκληρου του αφιερώματος πατήστε διπλό κλικ στον σύνδεσμο: Έλληνες ναυτικοί στην Εθνική Αντίσταση 1941
Σχετικά θέματα:
- Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ) | Ανεξάρτητη Μοίρα Αργολικού –Ερμιονίδας
- O Ε.Λ.Α.Ν. (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) και η δράση του στην Ερμιονίδα
- Οι αντάρτες της θάλασσας – Δράση του ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού
- Μνήμες από την Εθνική Αντίσταση – Η δράση του ΕΛΑΝ Αργολικού